- πνεύμονες
- Το όργανο στο οποίο εκτελείται η ανταλλαγή αερίων μεταξύ ατμοσφαιρικού αέρα και αίματος. Στον άνθρωπο υπάρχουν δύο π., δεξιός και αριστερός, και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος τη θωρακικής κοιλότητας. Ο κάθε ένας έχει χονδρικά σχήμα πυραμίδας και καλύπτεται από τον υπεζωκότα. Στην εσωτερική του επιφάνεια παρουσιάζει μια περιοχή, που ονομάζεται πύλη του πνεύμονα, μέσω της οποίας εισέρχονται στο όργανο τα αγγεία και οι βρόγχοι. Η βασική δομή του π. αποτελείται από το αγγειακό δίκτυο της μικρής κυκλοφορίας που συνοδεύει τις διακλαδώσεις του βρογχικού δέντρου, τα τελικά τμήματα του οποίου παρουσιάζουν ειδικούς σχηματισμούς, τις κυψελίδες, κατάλληλους για τις αναπνευστικές ανταλλαγές. Βρόγχοι και αγγεία τυλίγονται από έναν ιστό, ιδιαίτερα πλούσιο σε ελαστικές ίνες, στον οποίο οφείλεται η συσταλτικότητα του πνευμονικού παρεγχύματος, ιδιότητα απαραίτητη για την αναπνευστική λειτουργία. Όταν οι μικρότερες διακλαδώσεις των βρόγχων (τελικά βρογχιόλια) διαιρούνται χάνοντας τη χαρακτηριστική ινοχόνδρινη δομή τους, αρχίζουν να εμφανίζουν κατά μήκος των τοιχωμάτων τους σακκοειδείς διευρύνσεις, τις πρώτες κυψελίδες· ο τύπος αυτός βρογχιολίων (αναπνευστικά βρογχιόλια) διαιρείται ακόμα 2-4 φορές, ώσπου σχηματίζονται κυψελωτοί σωληνίσκοι, που μοιάζουν με τσαμπιά κυψελίδων. Μεταξύ των κυψελίδων, που έχουν πολύ λεπτά τοιχώματα, περνούν τα πνευμονικά τριχοειδή αγγεία. Το σύνολο των κυψελίδων ενός τελικού βρογχιολίου αποτελεί ένα μικρό πνευμονικό λοβίο· εκατοντάδες λοβίων σχηματίζουν ένα λοβό που αντιστοιχεί σ’ ένα κύριο βρόγχο· ο δεξιός π. αποτελείται από τρεις λοβούς, ο αριστερός από δύο. Οι δύο π. περιλαμβάνουν μερικές εκατοντάδες εκατομμυρίων κυψελίδων, η ολική επιφάνεια των οποίων ισούται με 60-100 m2· μέσω της επιφάνειας αυτής γίνονται οι ανταλλαγές των αερίων.
Ο π. εκτελεί τη θεμελιώδη αναπνευστική λειτουργία, αλλά φαίνεται ότι παρεμβαίνει και στο μεταβολισμό των λιπών. Εκτός απ’ αυτά, έχει αντιτοξικές ιδιότητες και συνεργάζεται στην απομάκρυνση ξένων πτητικών ουσιών.
Οι χειρουργικές επεμβάσεις στους π. αποτελούν μια από τις σημαντικότερες κατακτήσεις της χειρουργικής κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι δυνατή η αφαίρεση ενός μόνο τμήματος του π. (τμηματεκτομή), ενός λοβού (λοβεκτομή) και ενός ολόκληρου πνεύμονα (πνευμονεκτομή). Πριν από κάθε πνευμονική εκτομή μελετάται προσεκτικά η γενική κατάσταση του ασθενούς, η ακεραιότητα και οι λειτουργικές ικανότητες του άλλου πνεύμονα· η αφαίρεση ενός ολόκληρου πνεύμονα γίνεται καλώς ανεκτή και συμβατή με ενεργή ζωή.
Dictionary of Greek. 2013.